Rechter dwingt Wiersma om bedrijfsgegevens Gelderse boeren openbaar te maken

Omroep Gelderland diende in januari 2024 een verzoek via de Wet open overheid (Woo) in voor de dieraantallen en locaties van Gelderse veehouders uit het jaar 2023. Met de cijfers wil de regionale omroep onderzoeken hoe de uitstoot van stikstof zich ontwikkelt. Omdat er geen bezwaren binnenkwamen, besloot de minister in juli 2024 om deze gegevens openbaar te maken. Dit besluit is dus onherroepelijk geworden, zoals dat in juridische termen wordt genoemd.

Wiersma draaide dat besluit op 4 augustus 2025 terug, omdat ze vond dat de bezwaarprocedure niet goed was verlopen. Zij vindt dat alle boeren persoonlijk geïnformeerd moeten worden met een brief, zodat ze ook volwaardig in de gelegenheid gesteld worden om een zienswijze in te dienen of om juridische stappen tegen openbaarmaking te ondernemen. Alleen een publicatie op internet in de Staatscourant is niet voldoende, meent Wiersma. Omroep Gelderland, NRC Handelsblad en Follow the Money startten daarom op 8 augustus een kort geding omdat ze vinden dat de gegevens gewoon gepubliceerd moeten worden.

Belang openbaarmaking

De rechtbank gaat niet mee in het betoog van Wiersma en oordeelt in het kort geding dat Wiersma de gegevens waar Omroep Gelderland in januari 2024 om vroeg, alsnog moet publiceren. De openbaarmaking van gegevens kan namelijk op geen enkele grond worden geweigerd volgens de rechter. Ook had Wiersma veehouders al eerder kunnen informeren en daarnaast is het besluit tot openbaarmaking in juli 2024 al genomen en is het onherroepelijk. De rechter weegt ook mee dat het publiek met het oog op de Tweede Kamerverkiezingen geïnformeerd moet kunnen worden over de effectiviteit van het stikstofbeleid.

Dwangsom 50.000 euro per dag

Wiersma moet de emissiegegevens van de boeren binnen veertien dagen na de uitspraak op 4 september verstrekken. Als ze dit niet doet, volgt er een dwangsom van 50.000 euro per dag met een maximum van 1 miljoen euro. De rechter legt de dwangsom op, omdat de minister op basis van de wet de gegevens in de zomer 2024 al had moeten geven. Ook verwacht de rechtbank naar aanleiding van uitspraken die namens Wiersma zijn gedaan tijdens de zitting, dat zij niet vrijwillig aan deze uitspraak zal voldoen.

Omroep Gelderland ziet de uitspraak van de rechter in het kort geding als een overwinning. 'Het is een bijzonder hoge dwangsom. Dat geeft aan dat de rechter de minister niet vertrouwt om de uitspraak uit te voeren', stelt onderzoeksjournalist Just Vervaart op de website van de omroep.

Zaak Raad van State

In hetzelfde kort geding vroegen Omroep Gelderland, NRC Handelsblad en Follow the Money ook om de dieraantallen uit 2020, 2021 en 2022 te publiceren. Daar ging de rechter nog niet in mee, omdat er over dit Woo-verzoek nog een zaak loopt bij de Raad van State. Zolang deze nog niet is afgerond, is het volgens de rechter niet nodig om deze gegevens te publiceren. Ook de vordering van de drie mediabedrijven om twee dagen na de uitspraak van de Raad van State de gegevens te verstrekken, wijst de rechter af.

De inhoud van de uitspraak van de Raad staat nog niet vast en daardoor ontbreekt een actueel belang. Het spoedeisende belang is één van de zaken waar de rechter naar kijkt bij een kort geding en die ziet de rechter in deze zaak niet.

Zienswijzeprocedure

De mediabedrijven vinden ook dat de huidige zienswijzeprocedures prima. Op dit moment worden Woo-verzoeken in de Staatscourant gepubliceerd. Vervolgens kan er binnen veertien dagen bezwaar worden gemaakt. De wens van Wiersma om alle boeren persoonlijk te informeren kost veel meer tijd en dat wilden de media-organisaties voorkomen. De voorzieningenrechter oordeelt dat een kort geding niet de plaats is om over de zienswijzeprocedure te oordelen. Daarvoor moet men naar de bestuureschter stappen.