Landbouwbegroting: Portemonnee wordt getrokken voor verduurzamen van de landbouw
Tientallen miljoenen voor vermindering chemie en extra budget ecoregeling
In de begroting van het ministerie van LVVN wordt 25 miljoen euro beschikbaar gesteld om de afhankelijkheid van chemisch-synthetische gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw te verminderen. Bovendien wordt het budget gebruikt om ervoor te zorgen dat de toepassing veilig is voor mens, dier en milieu is. Van het budget wordt onder andere een meerjarig gezondheidsonderzoek doorgezet. Hierbij worden de mogelijke gevolgen van blootstelling van omwonenden aan gewasbeschermingsmiddelen bekeken, maar tegelijk ook de doelen binnen de Kader Richtlijn Water (KRW) meegenomen. Daarnaast wordt er ingezet op het verbeteren van de naleving van gebruiksvoorschriften.
Voedselzekerheid en steun voor autoriteiten als Ctgb
In de begroting benadrukt het ministerie wel dat gewasbeschermingsmiddelen een belangrijke rol hebben als het gaat om voedselzekerheid, door gewassen te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruiden en daarmee oogstverlies beperken. „Deze middelen blijven voorlopig nodig en mogen op de markt worden gebracht, mits uit de wetenschappelijke risicobeoordeling is gebleken dat veilig gebruik mogelijk is, omdat er geen onaanvaardbare risico's zijn voor mens, dier en milieu.”
Meteen spreekt het ministerie ook de steun uit richting onder andere het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) en de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) als aangewezen autoriteiten die de wetenschappelijke beoordeling onafhankelijk uitvoeren.
Beschikbaarhied groene alternatieven
Om de afhankelijkheid van de middelen toch te verminderen wordt onderzoek en innovatie aangejaagd om te zorgen voor de ontwikkeling van alternatieven en de bredere toepassing hiervan. Bovendien wordt volgend jaar in Europees verband ingezet op het vereenvoudigen van het goedkeurings- en toelatingsbeleid voor biologische en laag-risicogewasbeschermingsmiddelen, zodat deze sneller beschikbaar komen. Dit had demissionair landbouwminister Femke Wiersma ook al meermaals aangekondigd.
Ook wordt er samen met de landbouw ingezet op een monitorings- en benchmarkingsysteem om het gebruik van middelen inzichtelijk en transparant te maken en telers te helpen in de overstap naar alternatieve gewasbescherming.
Verruiming budget ecoregeling 2026
Het verduurzamen van de landbouw heeft een belangrijke plek in de begroting van het ministerie gekregen. Want naast de uitgangspunten rondom gewasbescherming wordt in 2026 ook het budget voor de ecoregeling verhoogd. Het gaat om een eenmalig bedrag van vijftig miljoen euro zodat de vooraf gecommuniceerde bedragen voor goud, zilver en brons uitbetaald kunnen worden. Dit een ambitie uit het Hoofdlijnenakkoord, waarin bepaalde beleidsdoelen zijn vastgelegd. Het extra budget borgt volgens het ministerie de stap van agrariërs naar een meer duurzame vorm van landbouw en stabiele uitvoering van de regeling.
Robotiseren, digitaliseren en experimenteren
Opvallend is in de verduurzamingsstrategie ook de miljoenen die, op termijn, worden begroot voor robotisering en digitalisering. Voor de introductie en opschaling van inzet van robots in de boerenpraktijk is volgens het ministerie een samenhangend innovatieprogramma vereist. De belangrijkste doelen daarin zijn arbeidsbesparing, verduurzaming, nieuwe verdienmodellen en het verhogen van de efficiëntie van voedselproductie. In de begroting wordt er vanaf 2027 jaarlijks 34,3 miljoen euro gereserveerd voor de brede toepassing van robots, weerbare teeltsystemen en innovatieve stal- en managementmaatregelen. „LVVN brengt, onder andere via het Actieprogramma Digitalisering, de randvoorwaarden op orde, om digitalisering beter in te kunnen zetten voor onze maatschappelijke opgaven. Met de start van de uitvoering van het innovatieprogramma ‘Robots naar de boerenpraktijk’ investeert LVVN mee in de nieuwste technologische ontwikkelingen op het gebied van robotica en drones.”
Dat er miljoenen vrijgemaakt worden voor ‘experimenteerlocaties en pilots’ was al bekend. In de begroting is daarvoor tot en met 2030 38,5 miljoen euro opgenomen. „Met de inzet op gebiedsspecifieke experimenteerlocaties en het Nationaal Platform Experimenteerlocaties wordt gewerkt aan de doorontwikkeling en opschaling van kennis en innovaties, zodat deze beter aansluiten bij de dagelijkse praktijk van het boerenerf”, zo wordt omschreven.
Landbouwministerie trekt kar voor groei van biologische productie en consumptie
Ondanks dat het aandeel biologisch in de akkerbouw nog niet aan de vijf procent komt (3,8 procent van de akkerbouwbedrijven was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2024 'biologisch', ruim vijf procent van het totale landbouwareaal was in hetzelfde jaar biologisch) ziet het ministerie van LVVN het verminderen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen ook als een gevolg van de hogere biologische productie.
Voor aankomend jaar wordt daarom het nationaal actieplan ‘groei van biologische productie en consumptie’, met als doel dat in 2030 vijftien procent van het landbouwareaal in gebruik is voor de productie van biologische voedsel, doorgezet. Met een consumentencampagne, de uitvoering van programma’s voor de ontwikkeling van de markt (gericht op supermarkten en hun ketens), foodservice (gericht op horeca en catering en hun ketens), inzet op beurzen als Biofach en een bevordering van de samenwerking in de keten, moet dit worden vormgegeven. Er wordt een speciale subsidieregeling opengesteld om de afzet te bevorderen. Het ministerie zal de kartrekker zijn als het gaat om uitvoering aan de strategieën voor de groei van de biologische productie, zowel dierlijk als plantaardig. Ook komt er een strategie voor de versterking van de biologische landbouw in het agrarisch onderwijs is.
Om hoeveel miljoen het gaat wordt uit de begroting niet duidelijk, omdat het budget over verschillende posten is verdeeld. Wel is er onder het kopje ‘Versterking positie boer in de keten’ een kleine vijftien miljoen euro in de begroting tot 2030 opgenomen. De vergoeding voor de producent wordt verder geborgd in Europa, want volgens het ministerie zorgt de wijziging van de Europese Gemeenschappelijke Marktverordering (GMO) ervoor dat de positie van de boer in de keten wordt versterkt. Dit komt onder andere door de samenwerking tussen agrariërs in producenten- en brancheorganisaties. 'LVVN waakt verder voor de positie van de boer in de keten door het monitoren van de margeverdeling in de keten. Daarnaast zet LVVN in op middelen voor (grensoverschrijdend) toezicht en handhaving via de Wet oneerlijke handelspraktijken en de Geschillencommissie voor meer laagdrempelige bemiddeling', zo wordt in de begroting beschreven.
