LTO kritisch op Nota Ruimte: 'Landbouw mag geen sluitpost zijn'

Zo'n afwegingskader houdt in dat er bij de realisatie van bijvoorbeeld woningen of bedrijventerreinen eerst wordt gekeken of andere functies gecombineerd kunnen worden met landbouwgrond of dat er grond met andere functies beschikbaar wordt gesteld. Dit wordt vastgeslegd in bestuurlijke afspraken met andere overheden, 'Zonder juridische borging en met beperkte bureaucratische lasten', zo staat in het plan.

LTO vindt het lovenswaardig dat er een afwegingskader wordt voorgesteld. 'Maar, zonder juridische borging is dit perspectief voor de landbouw niet meer dan een zachte intentie.' Voorzitter Ger Koopmans reageert op het voornemen: 'Op mooie intenties kunnen boeren en tuinders niet investeren. Agrariërs hebben recht op dezelfde juridische bescherming als andere gebruikers van de open ruimte.'

In de Nota Ruimte schetst het demissionaire kabinet een beeld van hoe Nederland er in 2050 uit zou kunnen zien en is er samengewerkt tussen verschillende ministeries, waaronder die van Landbouw. In de nota staan vier grote thema's centraal: Wonen, Werken en Bereikbaarheid, Economie en Energie, Landbouw en Natuur, en Water en Bodem.

Extra opgaven landbouw

Voor landbouw geldt dat het Rijk aan de ene kant lanbouwgrond wil beschermen, maar aan de andere kant dat boeren ook moeten bijdragen het voldoen aan de Europese- en nationale doelstellingen op het gebied van water, natuur en klimaat. Het gaat dan om de zones rond Natuar 2000-gebieden, veenweidegebieden, beekdalen en grondwaterbeschermingsgebieden. Wat er in welk gebied moet gebeuren, dat is per gebied verschillend. Nabij de beschermde natuurgebieden kan voor de landbouw worden gedacht aan het minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en mest en het aanpassen van het waterpeil. Het kabinet is al gestart met een regionale maatwerkaanpak in de Veluwe en op de Peel. Daar worden stroken ingesteld rond beide natuurgebieden waar boeren maatregelen moeten treffen.

Veenweidegebieden

In veenweidegebieden denkt het Rijk aan het verhogen van het waterpeil naar 20 tot 40 centimeter onder het maaiveld. Bij deze ontwikkeling moet de ontwikkeling van gebiedsvreemd water geminimaliseerd worden. Daardoor wordt de afhankelijkheid van de zoetwateraanvoer vanuit het hoofdwatersysteem in droge perioden beperkt. Met middelen voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer moet de melkveehouderij in veenweidegebied toekomstperspectief worden geboden. Ook wil het kabinet inzetten op het realiseren van kansgebieden voor weidevogels op locaties die hiervoor geschikt zijn. Hiervoor kunnen boeren kruidenrijk grasland aanleggen. Vrijwilligheid staat daarbij centraal.

Beekdalen

In de beekdalen wordt daarbij het landbouwkundig grondgebruik in bovenstroomse en benedenstroomse gebieden tegen het licht gehouden om zo te kunnen voldoen aan de Kaderrichtlijn Water (KRW) te voldoen. Daar zijn extensiever grondgebruik, het behoud van grasland en het omzetten van bouwland naar grasland onder meer de mogelijkheden. 'Ook het verminderen van de uit- en afspoeling van mest, diergeneesmiddelen, biociden en gewasbeschermingsmiddelen vanuit de landbouw is daarvoor van belang', zo staat in de nota. Het reduceren van midellen van del landbouw geldt ook voor de kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden op zand- en lossgronden.

Uitvoeringskracht

De Ontwerp Nota Ruimte blinkt volgens LTO uit in ambities als het gaat om economische ontwikkeling, woningbouw en de uitbreiding van energie-infrastructuur. 'Dat zijn inderdaad terechte ambities”, zegt LTO-voorzitter Ger Koopmans: 'Maar, de plannen voor een toekomstbestendige land- en tuinbouw zijn stukken minder concreet. Terwijl we voedsel juist in deze tijden van toenemende handelsoorlogen moeten zien als een eerste levensbehoefte die gekoesterd moet worden. In de ontwerp Nota Ruimte wordt geen recht gedaan aan het strategische belang van onze voedselvoorziening. Sterker nog: landbouwgrond dreigt een sluitpost te worden waar andere ruimteclaims op terug kunnen vallen.'

Alle plannen en maatregelen die in de Nota worden genoemd, zijn nog voorstellen. LTO plaatst daar een opmerking bij: 'De Nota gaat niet in op middelen, financiën of de instrumenten die daarvoor nodig zijn. Dat roept vragen op over de uitvoeringskracht: hoe worden de ambities waargemaakt? Bij die nadere uitwerking is LTO graag betrokken. Samen met onze leden, sectoren en regio’s zullen we een verdiepende analyse uitvoeren en voorstellen aandragen waardoor de mooie intenties uit de Nota Ruimte daadwerkelijk waargemaakt kunnen worden.'

Ter inzage

De Ontwerp-Nota Ruimte wordt binnekort ter inzage gelegd zodat iedereen erop kan reageren, waarna de definitieve Nota wordt vastgesteld. De definitieve Nota Ruimte is een voor het Rijk – onder de Omgevingswet – bindende nationale omgevingsvisie.