Wiersma: ‘Risicobeoordeling vogelgriep zeer hoog, situatie zeer zorgelijk’

Sinds 6 oktoberzijn er volgens de minister zeven uitbraken geweest op commerciële pluimveebedrijven, en nog vijf op kleinschalige (hobby)locaties, waarvan enkele locaties ook een publieksfunctie hebben. Dat heeft geleid tot de ruiming van in totaal ruim 474.000 vogels. Wiersma: „Dit is een groot aantal in korte tijd en dit vind ik zeer zorgelijk. De uitbraken deden zich in meerdere provincies voor, ook in gebieden met een lage pluimveedichtheid en die niet als waterrijk worden beschouwd. Ook in de rest van Europa is er een sterkte toename van het aantal uitbraken met HPAI. In de afgelopen weken zijn er onder andere tientallen uitbraken geweest in omringende landen, zoals België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.”

Situatie verontrustend

De recente ontwikkelingen waren voor Wiersma aanleiding om de Deskundigengroep Dierziekten opnieuw om een risicobeoordeling te vragen. Afgelopen 10 november hebben zij het risico verhoogd van ‘matig’ naar ‘zeer hoog’, met een lage mate van onzekerheid. „De deskundigen vinden de situatie verontrustend”, schrijft de minister in de Kamerbrief. „Ze hebben het risico verhoogd vanwege de hoge prevalentie van HPAI bij gehouden vogels en bij wilde vogels in alle delen van Nederland. Bij de levende wilde vogelmonitoring van het EMC is nog niet eerder zo’n hoge mate van besmetting van HPAI bij levende wilde eenden gevonden. Een verklaring hiervoor is er vooralsnog niet. Erasmus MC blijft levende wilde vogels de komende maanden monitoren. Het kan echter betekenen dat de kans op infectie van wilde en gehouden vogels vanuit de omgeving veel hoger is, omdat de eenden langer besmettelijk zijn.”

Hoe het komt dat er nu zoveel meer wilde vogels besmet zijn is niet bekend. Het virus lijkt volgens onderzoekers qua genetische samenstelling in zeer hoge mate op het virus dat vorig jaar werd gevonden. Het is daarom niet duidelijk waarom het beeld dat nu gezien wordt zo afwijkt van dat van vorig jaar.

Landelijke maatregelen

Inmiddels geldt een landelijke ophok- en afschermplicht ingesteld om de kans op uitbraken bij gehouden vogels te verkleinen Daarbij heeft Wiersma een oproep gedaan om de maatregelen goed na te leven en maximaal in te zetten op bioveiligheid en hygiëne. Verdenkingen van vogelgriep bij gehouden vogels dienen direct bij de NVWA te worden gemeld, zodat we besmettingen kunnen bestrijden. Iedereen die in contact komt met wilde vogels dient er volgens de minister rekening mee te houden dat deze besmet kunnen zijn met vogelgriep.

Intensiveringsplan

Ook wordt het Intensiveringsplan preventie vogelgriep uitgevoerd. Dit plan bevat uiteenlopende maatregelen ten behoeve van de bescherming van volksgezondheid, en de gezondheid van wilde en gehouden dieren in relatie tot vogelgriep. Sinds 1 april 2025 moeten ook alle commerciële pluimveehouders, in samenspraak met de dierenarts, verplicht een bioveiligheidsplan opstellen met maatregelen om de bioveiligheid te verbeteren. Wiersma: „Naar aanleiding van de recente ontwikkelingen heb ik met de pluimveesector afgesproken dat zij op korte termijn nog meer aandacht zullen besteden bij houders en erfbetreders aan de versterking van de bioveiligheid.

Vaccinatieproef

Verder heeft de minister zich ingezet om vaccinatie op termijn op grote schaal te kunnen toepassen ter preventie van vogelgriepbesmettingen op pluimveehouderijen. Dit traject vraagt volgens haar een zorgvuldige voorbereiding en een stapsgewijze aanpak. „Ik heb een veldproef uitgevoerd en een pilot gestart. De veldproef is bedoeld om te onderzoeken of twee vaccins effectief zijn bij pluimvee gehouden onder veldomstandigheden. De resultaten worden gebruikt om vaccinatiestrategieën voor de toekomst te ontwikkelen en om een surveillanceprogramma op te zetten dat snel een besmetting kan opsporen.”

Verspreiding voorkomen

In de Kamerbrief steekt de minister ook een hart onder de ruim van degenen die getroffen worden door vogelgriep: „Mijn gedachten zijn bij de pluimvee- en vogelhouders die opnieuw met zorgen en verlies te maken hebben. We doen er alles aan om verdere verspreiding te voorkomen. Daarvoor is het essentieel dat de bioveiligheidsmaatregelen goed worden nageleefd om uitbraken zo veel mogelijk te voorkómen. We moeten ons gezamenlijk blijven inzetten om de kans op besmetting zo klein mogelijk te maken.”

Download hier het verslag Deskundigengroep Dierziekten 10 november 2025