Verhoogde sterfte wilde zwijnen Veluwe maar geen varkenspest

Sinds begin 2019 is er verhoogde sterfte onder de wilde zwijnen op de Veluwe. De meeste dood gevonden zwijnen waren in goede conditie. Volgens DWHC worden dode wilde zwijnen vaker gevonden, met name in voedselarme jaren of na een droge periode. Deze dieren zijn dan meestal mager.

De Faunabeheereenheid Gelderland ontvangt jaarlijks gemiddeld 20 meldingen van dood gevonden wilde zwijnen met onbekende doodsoorzaak. Dit jaar waren half juni zo’n 60 meldingen binnengekomen. In de eerste drie maanden van 2019 viel het op dat het voornamelijk zeugen betrof. De zeugen waren drachtig of hadden pas biggen geworpen. In de maanden erna werden meer keilers, overlopers en biggen dan zeugen gevonden.

Geen varkensziekten

Zes wilde zwijnen zijn door DWHC uitgebreid onderzocht. Eén zwijn is doodgegaan aan een bacteriële longontsteking, maar voor de overige vijf wilde zwijnen is geen oorzaak gevonden. Wel zijn diverse varkensziekten en gifstoffen uitgesloten als doodsoorzaak. Op 25 maart 2019 was het eerste bericht van DWHC over de dood gevonden zwijnen. Omdat de sterfte onder de wilde zwijnen op de Veluwe nog aanhoudt en veel vragen uit het veld komen, volgt hier een update met de stand van zaken tot en met half juni 2019.

Buitengewone sterfte

Eén van de oorzaken van het groter aantal gemelde dode wilde zwijnen kan komen door een grotere oplettendheid in verband met de Afrikaanse varkenspest in België en Oost-Europa. Omdat uit de andere provincies met wilde zwijnen geen bijzondere sterfte wordt gemeld, is het onwaarschijnlijk dat de toename van meldingen alleen is toe te schrijven aan een verhoogde waakzaamheid. Bovendien is de manier waarop en de locatie waar een groot aantal van de gevonden dieren liggen, opvallend: sommigen dieren worden midden op een pad gevonden, alsof ze zo zijn omgevallen, of liggend midden op de hei, alsof ze slapen. Een verklaring voor de sterfte zou een dierziekte of gif kunnen zijn. De grootste zorg betreft een besmetting met AVP.

Afrikaanse varkenspest

Voor een vroege signalering van een eventuele AVP-besmetting bij wilde zwijnen is door de overheid in samenwerking met betrokken instanties en organisaties, een protocol opgesteld. Alle dood gevonden wilde zwijnen waarbij geen sprake is van een andere duidelijke doodsoorzaak (verkeersongeval; afschot; stroperij) worden beschouwd als een AVP verdenking en worden bemonsterd. Tot nu toe zijn alle geteste wilde zwijnen negatief (geen virus aangetoond) voor AVP en KVP. Zolang in een gebied AVP niet is uitgesloten, kunnen dieren niet verder worden onderzocht. Als een ‘vers’ dood wild zwijn wordt gevonden, dan overlegt de FBE Gelderland met de NVWA of deze direct naar DWHC mag voor nader onderzoek.

Overleg deskundigen

Vanwege het ontbreken van een duidelijk pathologisch beeld, de uitgevoerde testen negatief waren, en het onduidelijk is waaraan de zwijnen zijn doodgegaan, is in april een bijeenkomst georganiseerd met een aantal inhoudelijk deskundigen. Hierbij waren varkensspecialisten van faculteit Diergeneeskunde en van varkensdierenartsenpraktijken, en deskundigen van de GD, DWHC, NVWA, WBVR, het ministerie van LNV, FBE-Gelderland en een aantal faunabeheerders aanwezig. Tijdens dit overleg zijn diverse ziekten en ziektebeelden besproken die een mogelijke verklaring kunnen geven voor de verhoogde sterfte. Aansluitend is verder onderzoek ingesteld naar gifstoffen.

Doodsoorzaken on bekend

De doodsoorzaak van vijf van de zes onderzochte dieren blijft onduidelijk. Van één wild zwijn is het de doodsoorzaak duidelijk: longontsteking door een Pasteurella multocida besmetting. Van de overige wilde zwijnen kan worden vastgesteld dat er geen aanwijzingen zijn voor één van de bekende varkensziekten of gifstoffen. De FBE Gelderland heeft in samenwerking met diverse organisaties besloten tot een nader onderzoek van een aantal wilde zwijnen door DWHC in de hoop te kunnen achterhalen waaraan de wilde zwijnen wel doodgaan.