Wierdense Veld; kiezen voor drinkwater of Natura 2000?

Het Twentse natuurgebied kreeg na veel protesten uit (de meerderheid van de lokale) politiek en landbouw eind 2016 pas de Natura 2000-status. In het gebied is nog 125 vierkante meter actief en zeldzaam hoogveen te vinden. Om dat te handhaven en uit te breiden, is vernatting nodig. De kosten daarvan, inclusief de gevolgen voor het omringende (landbouw)gebied, worden op zo’n 30 miljoen euro geschat.

Drinkwater

Een speciale commissie (Bestuurlijke Advies Commissie of BAC) onder leiding van LTO Noord begon in 2018 aan het opstellen van een herstelplan voor de natuur. Eind vorig jaar werd die opdracht terug gegeven aan de provincie. Volgens de commissie is vernatting en verhoging van het grondwaterpeil niet mogelijk omdat in de omgeving bij twee belangrijke drinkwaterwinningen (Hoge Hexel en Wierden) jaarlijks 19 miljoen kubieke meter drinkwater wordt gewonnen. Sinds die tijd bestuderen provincie en ministerie mogelijke oplossingen.

De Wierdense gemeenteraad is nu om advies gevraagd. Het Wierdense college van B en W legt nu vier verschillende scenario’s voor aan de raadsleden.

Scenario's

Een optimale drinkwaterwinning en het handhaven van de huidige Natura 2000-status is het eerste scenario. Het onttrekken van grondwater staat daarbij voorop omdat het een maatschappelijk belang dient en de vraag naar drinkwater toeneemt. Er worden geen extra inspanningen gepleegd om de natuur te beschermen waardoor het resterende hoogveen kan verdwijnen. De naburige boeren kunnen niet meer uitbreiden naar meer intensieve bedrijven en krijgen een schadevergoeding.

Het tweede scenario is een optimale drinkwaterwinning maar zonder Natura 2000-status. Daarbij zijn de kosten voor natuurbescherming laag. De omliggende agrarische bedrijven hebben zo een betere toekomst, maar door verdroging dreigt aantasting van het hoogveen. Deze optie staat of valt volgens het Wierdense college met de bereidheid van Den Haag en Brussel om de Natura 2000-status te laten vallen. In Nederland is dat nog niet eerder gebeurd, afgezien van kleine aanpassingen.

Het derde scenario is geen uitbreiding van de drinkwaterwinning maar ook geen maatregelen ten behoeve van Natura 2000. Dit wordt een halfslachtige oplossing genoemd omdat de noodzakelijke uitbreiding van de drinkwaterwinning dan elders in Overijssel moet gebeuren. Er zijn wel nieuwe proefboringen maar Overijssel moet nu nog drinkwater uit Gelderland ‘importeren’ omdat een winning in Enschede al enkele jaren door vervuiling gesloten is.

Het vierde scenario is geen uitbreiding van de huidige drinkwaterwinning, maar wel van maatregelen voor natuurherstel. Het kan dan een voor de natuur maar ook voor toerisme en recreatie belangrijk gebied worden. Omliggende agrarische bedrijven moeten dan stoppen of overgaan op aangepast boeren. Volgens het college betekent dit scenario hoge compensatiekosten voor uitkoop of verplaatsing van die agrarische bedrijven. Bovendien moet nog afgewacht worden of de dure herstelplannen voor het hoogveen succesvol zullen zijn in de toekomst.

Open brief

Het merendeel van de Wierdense gemeenteraad en de lokale landbouw heeft een voorkeur voor het tweede scenario. Ook in Provinciale Staten van Overijssel wordt door onder meer VVD en CDA sterk getwijfeld aan de haalbaarheid van de kostbare natuurplannen voor het Wierdense Veld.

Eind vorig jaar vroeg bijvoorbeeld CDA-Statenlid Jeroen Piksen zich dat af in een open brief. ‘Is 30 miljoen euro voor 125 vierkante meter actief hoogveen een goede besteding, moet je dat als goed bestuurder wel willen en waarom zorg je voor zoveel onzekerheid bij boeren in het gebied?’

Op de open brief van Piksen kwamen veel reacties, zowel positief als negatief. Een toen gestarte handtekeningenactie ‘Red het Wierdense Veld’ van het Platform Progressief Wierden kreeg bijna 1.600 ondertekenaars.