RIVM verklaart verschillen in Top-100-lijst: 'Het gaat om andere cijfers'

Nadat het RIVM, via het ministerie van LNV, de lijsten had gepubliceerd, stelden gemeenten en adviseurs al snel dat die cijfers niet konden kloppen. Ze kwamen niet overeen met de stikstofuitstoot die in vergunningen staat.

Maar dat verschil is niet verwonderlijk, vertelde Kees van Luijk, het hoofd van het Centrum Milieukwaliteit van RIVM. Het RIVM volgt niet de vergunningen, maar monitort de werkelijke stikstofuitstoot. En daar zitten verschillen in.

Vergunningen gaan over een maximaal aantal dieren, het RIVM gaat uit van het werkelijke aantal dieren. En dat kan verschillen, als een stal niet vol staat. De vergunningen gaan uit van de theoretische emissiefactoren die vermeld staan in de RAV-lijsten, maar die zijn niet altijd correct. Het RIVM gaat daarom voor de emissie per staltype uit van de laatste praktijkinzichten. En waar vergunningen enkel gaan over stalemissies, legde Van Luijk uit, kijkt het RIVM naar alle emissie, inclusief mestopslag buiten de stal, beweiding en bemesting.

Fout

Van Luijk nam de gelegenheid te baat om excuses te maken voor het feit dat het RIVM in de eerste instantie een verkeerde lijst met ammoniakemissies had gepubliceerd. „Dat had niet moeten gebeuren", vertelde hij. „Het RIVM staat voor betrouwbare en heldere informatie. Dat is in dit geval niet goed gegaan, en dat spijt ons bijzonder."

Hij benadrukte dat de top-100-lijsten speciaal op verzoek van de Kamer waren samengesteld, verder niet gebruikt wordt, en lost staat van toepassingen in Aerius of in het stikstofbeleid in het algemeen. Sterker nog, die fout kwam juist omdat het RIVM dit soort lijsten niet regelmatig produceert, maar op speciaal verzoek handmatig is samengesteld. „Daarbij is een vergissing gemaakt, en die hebben we zo snel mogelijk gecorrigeerd."

Leonie Vestering (PvdD) wilde weten of de nu gepubliceerde lijsten dan wel correct waren. Maar Van Luijk wilde niet de garantie geven dat die cijfers tot op de laatste punt nauwkeurig waren. „Het RIVM gaat bij zijn monitoring uit van een combinatie van metingen en modellen", legde hij uit, „maar metingen zijn nooit perfect, en modellen geven inzicht, maar blijven modellen." Hij toonde kaartjes voor de meetpunten voor NOx en voor ammoniak in Nederland, samen zo'n vierhonderd punten. „U ziet dat het merendeel van het plaatje leeg is." Metingen geven een goed beeld van de situatie op een bepaalde locatie, legde hij uit, maar niet overal wordt gemeten. Bovendien geven metingen geen inzicht in de toekomstige ontwikkeling, in de afkomst van de gemeten stikstof, en over het effect van maatregelen. Modellen geven die inzichten wel, en daarom hanteert het RIVM die combinatie van meten en modellering. „Maar dat is niet statisch; we ontwikkelen zowel onze meettechnieken als onze modellering telkens verder."

Vergunningen

Van Luijk benadrukte verschillende malen dat het RIVM niet over vergunningverlening gaat. Dat is volgens hem een bevoegdheid van overheden. Toch kreeg hij daar ook vragen over. Als de combinatie van meten en modelleren de werkelijkheid niet perfect weergeeft, vroeg Thom van Campen (VVD), hoe moet je daar dan mee omgaan in de vergunningverlening? Hoe kan die onzekerheidsmarge worden weggenomen?

Maar die vraag moet niet aan het RIVM worden gesteld, vond Van Luijk. Hoe je in de vergunningverlening omgaat met onzekerheidsmarges, dat is een beleidsvraag, daar gaat het RIVM niet over. „Ons wordt gevraagd om in Aerius met heel kleine marges te rekenen - met 0,005 mol per jaar. De overheid vraagt dat, en dat faciliteren wij." Tussen de regels hoorde je hem ook twijfelen aan die extreme nauwkeurigheid. Hij verwees daarbij ook naar de conclusies van de Commissie-Hordijk, die had vastgesteld dat Aerius geschikt was om de stikstofemissie en -depositie in kaart te brengen, maar niet geschikt voor vergunningverlening.

Ook op de vraag of boeren bij de aanvraag voor vergunningen zouden moeten uitgaan van de laatste inzichten over emissiefactoren van stalsystemen in plaats van de cijfers in de RAV-lijst, wilde Van Luijk niet ingaan. "Of dat de basis moet zijn voor vergunningverlening, en of dat standhoudt bij de rechter, dat is een vraag voor de politiek. Dat ligt niet bij het RIVM."